پولیپ روده
پولیپ روده توده‌هایی (رشد)، مانند برجستگی‌های کوچک، هستند که در پوشش داخلی روده (روده بزرگ) یا رکتوم (راست‌روده) شما ایجاد می‌شوند. آنها معمولاً بی‌ضرر هستند، اما برخی انواع می‌توانند پس از سال‌ها به سرطان روده تبدیل شوند. پزشکان، پولیپ‌های روده را هنگامی که در طول کولونوسکوپی معمول پیدا می‌کنند، برمی‌دارند.
انواع پولیپ های روده
پولیپ‌های روده بر اساس ظاهر، ساختار میکروسکوپی (بافت‌شناسی) و مهم‌تر از همه، پتانسیل آنها برای سرطانی شدن به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند. شناخت نوع پولیپ برای تعیین برنامه درمانی و پیگیری‌های بعدی بسیار حائز اهمیت است. آیا زخم روده سرطان است؟
دکتر احسان کرباسی، متخصص درمان سرطان.
برای مشاوره و رزرو نوبت همین حالا با شماره 02188627420تماس بگیرید.
پولیپ‌های آدنوماتوز (آدنوماها).
- آدنوماهای توبولار (لوله‌ای).
- آدنوماهای ویلوز (پرزدار).
- آدنوماهای توبولوویلوز.
پولیپ‌های دندانه‌دار (سِرِیْتِد).
- پولیپ‌های هایپرپلاستیک.
- ضایعات دندانه‌دار بدون پایه (سسیل).
- آدنوماهای دندانه‌دار سنتی.
هامارتوم‌هاپولیپ‌های التهابی (سودوپولیپ‌ها/پولیپ‌های کاذب).
پولیپ‌های نئوپلاستیک عبارتند از:
- تمام پولیپ‌های آدنوماتوز (آدنوماها).
- ضایعات دندانه‌دار بدون پایه.
- آدنوماهای دندانه‌دار سنتی.
پولیپ‌های غیرنئوپلاستیک عبارتند از:
- پولیپ‌های هایپرپلاستیک.
- پولیپ‌های جوانان.
- سودوپولیپ‌های التهابی.
علائم پولیپ روده
علائم احتمالی، اگرچه غیرشایع، عبارتند از:
- نشانه‌های خونریزی از روده بزرگ و راست‌روده. اگر پولیپ‌های خونریزی‌دهنده داشته باشید، ممکن است متوجه خون در مدفوع خود یا هنگام پاک کردن شوید. خونریزی آهسته ممکن است قابل مشاهده نباشد، اما پس از مدتی ممکن است آن را احساس کنید. ممکن است دچار کم‌خونی فقر آهن شوید که باعث عوارض جانبی مانند ضعف و خستگی می‌شود.
- تغییرات غیرقابل توضیح در مدفوع. به ندرت، برخی افراد ناگهان دچار اسهال مزمن یا یبوست می‌شوند یا شروع به دیدن موکوس (مخاط) اضافی در مدفوع خود می‌کنند. این علائم دلایل بسیار محتمل‌تری نسبت به پولیپ‌ها دارند، اما ارزش بررسی را دارند، به خصوص اگر نتوانید آنها را توضیح دهید.
- پولیپوزیس آدنوماتوز خانوادگی (FAP).
- سندرم پوتز-جگرز.
- پولیپوزیس مرتبط با MUTYH.
- سندرم گاردنر.
- سندرم تومور هامارتوم PTEN.
- سندرم تورکوت.
- سندرم پولیپوزیس دندانه‌دار.
- سندرم پولیپوزیس جوانان.
- افزایش سن.
- سیگار کشیدن.
- مصرف زیاد الکل.
- رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر.
- عدم ورزش.
- چاقی.
- دیابت.
- بیماری التهابی روده.
استثناها: سودوپولیپ‌های التهابی پولیپ‌های واقعی نیستند و ناشی از جهش‌های ژنتیکی نمی‌باشند. آنها زخم‌هایی هستند که بهبود یافته و جای زخم‌های برجسته‌ای شبیه پولیپ ایجاد کرده‌اند. التهاب مزمن در روده شما (کولیت) علت معمول این زخم‌ها است. آنها اغلب با بیماری التهابی روده (IBD) مرتبط هستند.
علت و دلیل پولیپ روده
علت اصلی تشکیل پولیپ‌های روده، بروز جهش‌های ژنتیکی (تغییرات در DNA) در سلول‌های پوشش داخلی روده بزرگ (کولون) یا راست‌روده (رکتوم) است. این جهش‌ها باعث می‌شوند سلول‌ها به جای اینکه طبق چرخه طبیعی خود پیر شده و بمیرند، به طور غیرطبیعی به رشد و تقسیم خود ادامه دهند و در نهایت توده‌ای به نام پولیپ را تشکیل دهند.
تشخیص و آزمایش های پولیپ روده
آزمایش‌های اضافی که ممکن است نشان‌دهنده پولیپ روده باشند عبارتند از:
- آزمایش خون. شمارش کامل خون (CBC) ممکن است شواهدی از کم‌خونی ناشی از خونریزی مزمن را نشان دهد. پانل متابولیک پایه ممکن است شواهدی از عدم تعادل الکترولیت‌ها را نشان دهد. اگر سندرم ارثی در خانواده خود دارید، ممکن است بخواهید آزمایش ژنتیک انجام دهید تا بفهمید آیا همان جهش‌های ژنی یا سندرم را دارید یا خیر.
- آزمایش مدفوع. آزمایش خون مخفی در مدفوع به دنبال ردپاهای میکروسکوپی خون در مدفوع شما می‌گردد. آزمایش‌های دیگر DNA موجود در مدفوع شما را بررسی می‌کنند تا به دنبال تغییراتی باشند که نشان‌دهنده سرطان است.
- آزمایش‌های تصویربرداری. جایگزین‌های کولونوسکوپی استاندارد عبارتند از کولونوسکوپی مجازی (نوعی سی‌تی‌اسکن) و آندوسکوپی کپسولی (کولونوسکوپی که توسط یک دوربین ویدئویی به اندازه قرص که شما آن را می‌بلعید، انجام می‌شود). پولیپ‌ها همچنین ممکن است در عکس‌برداری با اشعه ایکس از دستگاه گوارش تحتانی (که تنقیه باریم نیز نامیده می‌شود) ظاهر شوند.
خطرات پولیپ روده
شما ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان روده باشید اگر:
- بیش از سه پولیپ داشته باشید.
- پولیپ‌های بزرگتر از ۱۰ میلی‌متر داشته باشید.
- پولیپ‌هایی در سمت راست روده خود (روده سیگموئید یا عرضی شما) داشته باشید.
- آدنوماهای ویلوز یا توبولوویلوز داشته باشید.
- ضایعات دندانه‌دار بدون پایه یا آدنوماهای دندانه‌دار داشته باشید.
- سندرم پولیپوزیس ارثی داشته باشید.
پیشگیری از پولیپ روده
اقدامات پیشگیرانه اصلی عبارتند از:
اصلاح سبک زندگی:
- افزایش مصرف فیبر: مصرف زیاد میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل. فیبر به حرکت منظم روده‌ها کمک کرده و ممکن است زمان تماس مواد سرطان‌زا با دیواره روده را کاهش دهد.
- کاهش مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده: مطالعات متعدد ارتباط بین مصرف زیاد این نوع گوشت‌ها و افزایش خطر پولیپ و سرطان روده را نشان داده‌اند.
- کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ناسالم.
- مصرف کافی کلسیم و ویتامین D: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که این مواد مغذی ممکن است نقش محافظتی داشته باشند. منابع خوب شامل لبنیات کم‌چرب، سبزیجات برگ سبز تیره و قرار گرفتن متعادل در معرض نور خورشید برای ویتامین D است.
- فعالیت بدنی منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت ورزشی با شدت متوسط در هفته (مانند پیاده‌روی سریع) یا ۷۵ دقیقه فعالیت با شدت زیاد توصیه می‌شود. ورزش به حفظ وزن سالم و بهبود عملکرد روده کمک می‌کند.
- حفظ وزن سالم: چاقی و اضافه وزن، به ویژه چاقی شکمی، از عوامل خطر مهم برای پولیپ و سرطان روده هستند.
- عدم استعمال دخانیات: سیگار کشیدن خطر تشکیل پولیپ و سرطان روده را افزایش می‌دهد. ترک سیگار یا عدم شروع آن بسیار مهم است.
- محدود کردن مصرف الکل: مصرف زیاد الکل با افزایش خطر پولیپ و سرطان روده مرتبط است.
غربالگری منظم:
مهم‌ترین راه پیشگیری از تبدیل پولیپ به سرطان، تشخیص و برداشتن زودهنگام آنها از طریق غربالگری منظم است.
- کولونوسکوپی: استاندارد طلایی برای تشخیص و برداشتن پولیپ‌ها است. در این روش، کل روده بزرگ با یک لوله انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین بررسی می‌شود و در صورت مشاهده پولیپ، معمولاً در همان جلسه برداشته می‌شود.
- سایر روش‌های غربالگری: مانند آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT یا FIT)، سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر، و کولونوسکوپی مجازی نیز وجود دارند که ممکن است پزشک بر اساس سن، عوامل خطر و شرایط شما توصیه کند.
- زمان شروع و فواصل غربالگری: معمولاً توصیه می‌شود غربالگری از سن ۴۵ یا ۵۰ سالگی شروع شود، اما در افرادی که عوامل خطر بالاتری دارند (مانند سابقه خانوادگی)، ممکن است نیاز به شروع غربالگری در سنین پایین‌تر و با فواصل کمتر باشد. حتماً با پزشک خود در مورد بهترین برنامه غربالگری برای شما مشورت کنید.
مصرف برخی داروها (فقط با تجویز پزشک و در موارد خاص):
تحقیقات نشان داده است که مصرف منظم آسپرین یا سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) ممکن است خطر تشکیل پولیپ و سرطان روده بزرگ را در برخی افراد کاهش دهد. با این حال، این داروها با خطراتی مانند خونریزی گوارشی همراه هستند و مصرف آنها برای پیشگیری باید حتماً تحت نظر و با توصیه پزشک و پس از ارزیابی دقیق منافع و مضرات برای افراد پرخطر خاص باشد. این روش یک توصیه عمومی برای همه افراد نیست.
درمان پولیپ روده
درمان پولیپ روده با هدف اصلی برداشتن (حذف) کامل پولیپ‌ها انجام می‌شود تا از رشد بیشتر آنها و مهم‌تر از آن، از احتمال تبدیل شدنشان به سرطان روده بزرگ جلوگیری شود.
روش درمان به عواملی مانند اندازه، نوع، تعداد و محل پولیپ‌ها در روده، و همچنین وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. متداول‌ترین روش‌های درمانی سرطان عبارتند از:
پولیپکتومی حین کولونوسکوپی :
این شایع‌ترین و اصلی‌ترین روش درمان است. در طول انجام کولونوسکوپی (که یک لوله انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین از طریق مقعد وارد روده بزرگ می‌شود)، اگر پولیپی مشاهده شود، پزشک متخصص گوارش می‌تواند با استفاده از ابزارهای کوچکی که از طریق کانال کولونوسکوپ وارد روده می‌شوند، پولیپ را بردارد.
روش‌های رایج برداشتن پولیپ حین کولونوسکوپی:
- اسنِر : یک حلقه سیمی (اسنر) دور پایه پولیپ انداخته می‌شود. سپس با اعمال جریان الکتریکی (الکتروکوتر) از طریق اسنر، پولیپ بریده شده و همزمان عروق خونی آن سوزانده می‌شود تا از خونریزی جلوگیری گردد. این روش برای اکثر پولیپ‌ها، به خصوص پولیپ‌های پایه‌دار (که دارای ساقه هستند)، مناسب است.
- پنس بیوپسی : برای پولیپ‌های بسیار کوچک (معمولاً کمتر از ۵ میلی‌متر)، می‌توان از پنس نمونه‌برداری برای برداشتن کامل آنها یا گرفتن نمونه استفاده کرد.
- برداشتن با تزریق و اسنر : گاهی برای پولیپ‌های مسطح یا بزرگتر، ابتدا مایعی (مانند سالین) زیر پولیپ تزریق می‌شود تا برجسته شده و برداشتن آن با اسنر آسان‌تر و ایمن‌تر شود.
روش‌های آندوسکوپیک پیشرفته‌تر (برای پولیپ‌های بزرگ، مسطح یا پیچیده):
- برداشتن آندوسکوپیک مخاط : برای پولیپ‌های بزرگتر، مسطح (بدون پایه) یا با شکل پیچیده‌ای که برداشتن آنها با اسنر ساده دشوار است. در این روش، پس از تزریق مایع زیر ضایعه، پولیپ به صورت یک تکه یا چند تکه با اسنر برداشته می‌شود.
- دیسکسیون آندوسکوپیک زیرمخاطی : این یک روش تخصصی‌تر و پیچیده‌تر برای ضایعات بسیار بزرگ، مسطح، یا پولیپ‌هایی است که مشکوک به مراحل اولیه سرطان هستند و نیاز به برداشتن کامل و یکپارچه دارند.
جراحی :
در موارد زیر ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن پولیپ یا بخشی از روده باشد:
- پولیپ‌های بسیار بزرگ که نمی‌توان آنها را به طور ایمن و کامل با روش‌های آندوسکوپیک برداشت.
- پولیپ‌هایی که در مکان‌های صعب‌العبور برای کولونوسکوپ قرار دارند.
- پولیپ‌هایی که پس از بررسی پاتولوژی مشخص می‌شود حاوی سلول‌های سرطانی مهاجم هستند و نیاز به برداشتن وسیع‌تر بافت اطراف و غدد لنفاوی دارند.
- وجود تعداد بسیار زیادی پولیپ (مانند در برخی سندرم‌های ارثی مثل پولیپوزیس آدنوماتوز خانوادگی – FAP) که برداشتن تک تک آنها عملی نیست و ممکن است نیاز به برداشتن قسمتی یا تمام روده بزرگ (کولکتومی) باشد.
- جراحی می‌تواند به روش لاپاراسکوپیک (کم تهاجمی با ایجاد برش‌های کوچک) یا به روش باز (با ایجاد برش بزرگتر) انجام شود.
خلاصه
پولیپ‌های روده توده‌های کوچکی هستند که در پوشش داخلی روده بزرگ (کولون) یا راست‌روده ایجاد می‌شوند. اکثر پولیپ‌ها در ابتدا بی‌ضرر هستند، اما برخی از انواع آنها (به ویژه پولیپ‌های آدنوماتوز و دندانه‌دار) پتانسیل سرطانی شدن در طول زمان را دارند و پیش‌ساز اصلی سرطان روده بزرگ محسوب می‌شوند.
تشخیص و برداشتن زودهنگام پولیپ‌ها بهترین راه پیشگیری از سرطان روده بزرگ است. پس از برداشتن پولیپ، انجام کولونوسکوپی‌های پیگیری طبق نظر پزشک برای بررسی پولیپ‌های جدید ضروری است. اصلاح سبک زندگی (رژیم غذایی پرفیبر و کم‌چرب، ورزش، عدم استعمال دخانیات و الکل) نیز می‌تواند در کاهش خطر تشکیل پولیپ مؤثر باشد.
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases
سوالات متداول
پولیپ روده یک توده یا زائده غیرطبیعی در دیواره داخلی روده بزرگ است که ممکن است خوش‌خیم یا پیش‌سرطانی باشد.
علل پولیپ روده شامل عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی نامناسب، التهاب مزمن روده و افزایش سن می‌باشد.
خیر، بسیاری از پولیپ‌ها خوش‌خیم هستند، اما برخی می‌توانند به مرور زمان سرطانی شوند، به‌ویژه پولیپ‌های آدنوماتوز.
پزشکان معمولاً با استفاده از کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی یا آزمایش مدفوع می‌توانند پولیپ‌ها را تشخیص دهند.
برخی از پولیپ‌ها بدون علامت هستند، اما در مواردی ممکن است خونریزی رکتال، تغییر در حرکات روده یا درد شکم ایجاد شود.
بله، بیشتر پولیپ‌ها به‌ویژه آدنوماتوزها باید برداشته شوند تا از پیشرفت به سرطان روده بزرگ جلوگیری شود.
مصرف فیبر بالا، کاهش مصرف گوشت قرمز، فعالیت بدنی منظم و غربالگری منظم می‌تواند خطر بروز پولیپ را کاهش دهد.
احتمال بازگشت پولیپ‌ها وجود دارد، به‌ویژه اگر عوامل خطرساز مانند ژنتیک یا رژیم غذایی نامناسب وجود داشته باشند.
بله، برخی از انواع پولیپ‌ها مانند آدنوم‌ها می‌توانند به‌مرور زمان به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند.
انتخاب رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف الکل و سیگار، و انجام غربالگری‌های منظم می‌تواند به کاهش خطر کمک کند.
