تفاوت شیمی درمانی و پرتودرمانی
پرتو درمانی بهتر است یا شیمی درمانی هر دو از درمان‌های سرطان هستند. آنها از روش‌های مختلفی برای کوچک کردن تومورها، کشتن سلول‌های سرطانی و جلوگیری از گسترش سرطان استفاده می‌کنند.
تشخیص سرطان می‌تواند زندگی را تغییر دهد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است نیاز به در نظر گرفتن گزینه‌های درمانی، از جمله شیمی درمانی و پرتودرمانی داشته باشند. هر دوی این تکنیک‌ها با هدف درمان و معالجه سرطان انجام می‌شوند، اما تفاوت‌های کلیدی بین آنها وجود دارد.
دکتر احسان کرباسی متخصص درمان سرطان برای رزرو نوبت با شماره 02188627420 تماس بگیرید
این مقاله به بررسی شیمی درمانی و پرتودرمانی، عوارض جانبی احتمالی و آنچه که هنگام دریافت این درمان‌های بالقوه نجات بخش باید انتظار داشت، می‌پردازد.
تعریف شیمی درمانی
پزشکان شیمی درمانی را به عنوان اولین خط درمان طیف وسیعی از سرطان‌ها تجویز می‌کنند. با این حال، آنها ممکن است از اصطلاح “شیمی درمانی” برای اشاره به هر دارویی برای درمان یک بیماری استفاده کنند.
در شیمی درمانی، پزشکان عوامل شیمی درمانی را تجویز می‌کنند، گروه بزرگی از داروها که می‌توانند رشد سلول‌ها را کند یا متوقف کنند. اکثر آنها سلول‌های سریع الرشد را که تقسیم و تکثیر می‌شوند هدف قرار می‌دهند. با این حال، آنها بین سلول‌های سالم و سلول‌های سرطانی تمایز قائل نمی‌شوند.
بسیاری از سلول‌های سالم بدن، مانند سلول‌های مغز استخوان، دستگاه گوارش و فولیکول‌های مو، به سرعت رشد می‌کنند. شیمی درمانی همچنین ممکن است این سلول‌ها را از بین ببرد و باعث ریزش مو، ضعف سیستم ایمنی و سایر مشکلات سلامتی شود.
هدف شیمی درمانی کند یا متوقف کردن رشد سرطان و جلوگیری از گسترش آن به سایر نواحی بدن از طریق متاستاز است.
انواع مختلفی از شیمی درمانی وجود دارد که هر کدام کمی متفاوت عمل می‌کنند. به عنوان مثال، آنتی متابولیت‌ها به بخش‌هایی از سلول‌ها حمله می‌کنند که به آنها اجازه سنتز DNA یا RNA را می‌دهند، و عوامل آلکیله کننده به پروتئین‌های سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند.
به طور سنتی، پزشکان شیمی درمانی را از طریق قطره داخل وریدی (IV) در بیمارستان یا کلینیک تجویز می‌کردند. اکنون برخی از داروهای شیمی درمانی به صورت قرص در دسترس هستند.
تعریف پرتو درمانی
پرتودرمانی می‌تواند بسیاری از سرطان‌ها را درمان کند. پزشکان از امواج انرژی شدید، مانند اشعه ایکس یا ذرات زیر اتمی، برای هدف قرار دادن سلول‌ها و بافت‌های سریع الرشد استفاده می‌کنند. مانند شیمی درمانی، ممکن است سلول‌های سالم را همراه با سلول‌های سرطانی از بین ببرد. متخصصان ممکن است پرتودرمانی را با شیمی درمانی ترکیب کنند تا اثربخشی آن را افزایش دهند.
پرتودرمانی به سه دسته کلی تقسیم می‌شود:
- پرتودرمانی خارجی: پزشک پرتو را از خارج از بدن هدایت می‌کند تا تومور را هدف قرار دهد.
- پرتودرمانی داخلی: متخصصان یک منبع تشعشع را در داخل بدن قرار می‌دهند تا به سلول‌های تومور حمله کنند. آنها ممکن است بعداً تشعشع کاشته شده را حذف کنند یا آن را رها کنند زیرا اکثر اشکال تشعشع داخلی با گذشت زمان کمتر رادیواکتیو می‌شوند.
- پرتودرمانی سیستمیک: تزریق داخل وریدی یا دارو، پرتو را در سراسر بدن بیمار پخش می‌کند.
در برخی از سرطان‌های در مراحل اولیه، پرتودرمانی ممکن است اولین خط دفاعی برای جلوگیری از گسترش بیماری باشد. برای سایر سرطان‌ها، پزشکان ممکن است قبل از جراحی از پرتودرمانی برای کوچک کردن تومور استفاده کنند.
گاهی اوقات پرتودرمانی سرطان را درمان نمی‌کند اما ممکن است به مدیریت برخی از علائم سرطان کمک کند، به خصوص اگر فردی سرطان لاعلاج داشته باشد.
پرتو درمانی بهتر است یا شیمی درمانی
انکولوژیست‌ها تصمیم می‌گیرند که کدام درمان برای درمان سرطان فرد بهترین باشد. علاوه بر این، شیمی درمانی و پرتودرمانی می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و پزشکان ممکن است آنها را با هم تجویز کنند.
اینکه فردی تحت پرتودرمانی یا شیمی درمانی قرار می‌گیرد به نوع سرطان و میزان گسترش آن بستگی دارد.
به طور کلی، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد یک درمان در همه یا بیشتر موارد موثرتر از سایرین است. با این حال، یک تکنیک ممکن است گزینه بهتری برای انواع یا ارائه‌های خاص سرطان باشد.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ شیمی درمانی و پرتودرمانی را پس از جراحی رادیکال در بیماران مبتلا به سرطان دهانه رحم مقایسه کرد و هیچ تفاوتی بین این درمان‌ها پیدا نکرد.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی را برای سرطان آندومتر مرحله ۳ یا ۴ آزمایش کرد. در مقایسه با شیمی درمانی به تنهایی، اضافه شدن پرتودرمانی زمان بین بهبودی و عود را افزایش نداد.
درمان مناسب به عوامل زیادی بستگی دارد. افراد مبتلا به سرطان می‌توانند با انکولوژیست خود مشورت کنند تا در مورد گزینه‌های درمانی و تحقیقاتی که از این توصیه‌ها پشتیبانی می‌کند، بحث کنند.
پرتو درمانی یا شیمی درمانی کدام یک عوارض بیشتری دارد؟
از آنجایی که شیمی درمانی و پرتودرمانی به سلول‌های سالم و سلول‌های سرطانی آسیب می‌رسانند، عوارض جانبی مشابه هستند.
برخی از شایع ترین عوارض جانبی عبارتند از:
- خستگی
- ضعف سیستم ایمنی
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- ریزش مو
- مشکلات پوستی، مانند: زخم‌ها، خشکی پوست، تاول‌های دردناک
این عوارض جانبی ممکن است زمانی که فرد همزمان تحت پرتودرمانی و شیمی درمانی قرار می‌گیرد، بدتر باشد.
افراد ممکن است بسته به داروی خاص یا ناحیه درمان، عوارض جانبی دیگری را تجربه کنند. به عنوان مثال، پرتودرمانی مغز ممکن است باعث کم شنوایی موقت، تشنج، مشکلات حافظه و مشکلات گفتاری شود.
هم پرتودرمانی و هم شیمی درمانی ممکن است خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان را افزایش دهند. خطر خاص به داروهایی که پزشکان تجویز می‌کنند، مدت زمانی که فرد تحت درمان قرار می‌گیرد و سایر عوامل خطر فردی آنها برای سرطان بستگی دارد.
آیا افراد می‌توانند ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی داشته باشند؟
یک انکولوژیست ممکن است بسته به تشخیص فرد، استفاده از شیمی درمانی و پرتودرمانی را با هم توصیه کند. برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند به طور جمعی عمل کنند، اگرچه فرد ممکن است عوارض جانبی بیشتری را مشاهده کند.
افراد می‌توانند با پزشک خود در مورد مزایای استفاده از شیمی درمانی و پرتودرمانی برای افزایش شانس زنده ماندن و احتمال بهبودی در مقایسه با افزایش عوارض جانبی صحبت کنند.
چه زمانی پزشکان تصمیم می‌گیرند از شیمی درمانی یا پرتودرمانی استفاده کنند؟
زمان و اینکه آیا از شیمی درمانی یا پرتودرمانی استفاده شود به سرطان، اهداف درمانی فرد و سایر عوامل بستگی دارد.
گاهی اوقات شیمی درمانی در ابتدا انجام می‌شود، اما همیشه اینطور نیست. در برخی موارد، فرد فقط تحت پرتودرمانی یا پرتودرمانی و شیمی درمانی همزمان قرار می‌گیرد.
چه انتظاری از هر پرتودرمانی و شیمی درمانی باید داشت
هر سرطان متفاوت است، بنابراین هیچ راهی برای پیش بینی بقای طولانی مدت یا عوارض جانبی فقط بر اساس درمان آن وجود ندارد. برخی از سرطان‌ها میزان بقای بالایی دارند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند تنها در عرض چند ماه باعث مرگ شوند.
عواملی که باید قبل از درمان در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- عوارض جانبی: عوارض جانبی پرتودرمانی و شیمی درمانی مشابه هستند اما از دارویی به داروی دیگر و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
- بقای طولانی مدت: هم شیمی درمانی و هم پرتودرمانی ممکن است شانس بهبودی فرد را بهبود بخشد. حتی زمانی که سرطان لاعلاج است، فرد ممکن است با پرتودرمانی، شیمی درمانی یا هر دو بیشتر عمر کند.
- ویزیت پزشک: فرد برای ارزیابی پیشرفت خود نیاز به ویزیت منظم پزشک دارد. آنها همچنین ممکن است برای بررسی اینکه درمان آنها چقدر خوب کار می‌کند، به آزمایش‌های پزشکی نیاز داشته باشند.
- درمان اضافی: شیمی درمانی و پرتودرمانی تنها درمان‌های سرطان نیستند. فرد ممکن است به جراحی، دارو برای خنثی کردن عوارض جانبی شیمی درمانی یا پرتودرمانی و سایر درمان‌های سرطان نیاز داشته باشد.
خلاصه
تصمیم گیری در مورد درمان سرطان می‌تواند چالش برانگیز باشد. از پزشک در مورد توصیه‌های آنها و تحقیقاتی که هنگام ارائه این پیشنهادات از آنها استفاده می‌کنند، بپرسید.
نظر دوم از یک متخصص می‌تواند بینش بیشتری ارائه دهد و به فرد کمک کند بداند که آیا تصمیم درستی برای نیازها، سلامت و اهداف درمانی خود می‌گیرد یا خیر.
سوالات متداول
هیچ کدام ذاتاً بهتر از دیگری نیست. بهترین روش درمانی به نوع سرطان، مرحله آن، سلامت عمومی بیمار و عوامل دیگر بستگی دارد. پزشک شما با در نظر گرفتن این موارد بهترین گزینه را برای شما انتخاب خواهد کرد.
هدف هر دو درمان از بین بردن سلول‌های سرطانی، کوچک کردن تومورها و جلوگیری از گسترش سرطان است.
شیمی درمانی از داروها برای کشتن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن استفاده می‌کند، در حالی که پرتودرمانی از پرتوهای پر انرژی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی در یک ناحیه خاص استفاده می‌کند.
هر دو درمان می‌توانند عوارضی مانند خستگی، تهوع، ریزش مو و ضعف سیستم ایمنی ایجاد کنند. با این حال، عوارض جانبی خاص به نوع درمان و ناحیه تحت درمان بستگی دارد.
بله، در برخی موارد، پزشک ممکن است ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را برای افزایش اثربخشی درمان توصیه کند.
تصمیم برای استفاده از شیمی درمانی یا پرتودرمانی به عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان، مرحله آن، سلامت عمومی بیمار و اهداف درمانی بستگی دارد.
ممکن است عوارض جانبی مانند خستگی، تهوع و ریزش مو را تجربه کنید. همچنین نیاز به مراجعه منظم به پزشک برای ارزیابی پیشرفت درمان خواهید داشت.
به طور کلی، شیمی درمانی و پرتودرمانی دردناک نیستند. با این حال، ممکن است در طول یا بعد از درمان احساس ناراحتی کنید. در صورت بروز هرگونه درد یا ناراحتی، به پزشک خود اطلاع دهید.
میزان موفقیت درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع سرطان، مرحله آن و سلامت عمومی بیمار. در بسیاری از موارد، شیمی درمانی و پرتودرمانی می‌توانند به طور قابل توجهی شانس بهبودی را افزایش دهند و یا به کنترل بیماری کمک کنند.
