ارتباط درد دست راست و سرطان
درد دست راست و سرطان در بعضی سرطان ها یک شکایت بسیار رایج است و لی در اکثر موارد، علت آن سرطان نیست. دلایل بسیار شایع‌تر و معمولاً خوش‌خیمی برای این درد وجود دارد، مانند آسیب‌های عضلانی یا تاندونی، آرتروز مفاصل، گیرافتادگی اعصاب (مانند سندرم تونل کارپال یا مشکلات دیسک گردن) و التهاب تاندون‌ها (تاندونیت).
آیا درد دست راست می‌تواند نشانه سرطان باشد؟
با این حال، در شرایط خاص و به‌طور نادرتر، درد دست راست می‌تواند با سرطان مرتبط باشد:
دکتر احسان کرباسی، متخصص درمان سرطان.
برای مشاوره و رزرو نوبت همین حالا با شماره 02188627420تماس بگیرید.
- تومور پانکوست (Pancoast Tumor): همانطور که در بحث‌های قبلی اشاره شد، این نوع سرطان ریه که در قله ریه ایجاد می‌شود، می‌تواند به شبکه عصبی بازویی (براکیال پلکسوس) در همان سمت تهاجم کند. اگر تومور در سمت راست باشد، باعث درد شدید و مداوم در شانه و بازوی راست می‌شود که اغلب به سمت داخلی بازو و انگشتان کوچک و حلقه تیر می‌کشد. این درد ممکن است با ضعف و تحلیل عضلات دست راست و گاهی سندرم هورنر (در صورت و چشم راست) همراه باشد. در این حالت، درد دست راست می‌تواند اولین و اصلی‌ترین علامت سرطان ریه باشد. برای اطلاع از علائم سرطان ریه در زنان کلیک کنید.
- متاستاز استخوانی: سرطان‌هایی که از سایر نقاط بدن (مانند پستان، ریه، پروستات) به استخوان‌های شانه، بازو یا ترقوه در سمت راست گسترش یافته‌اند، می‌توانند باعث درد موضعی، عمیق و مداوم در استخوان شوند که اغلب شب‌ها بدتر است.
- فشار بر اعصاب: تومورها در ناحیه گردن، قفسه سینه فوقانی یا زیر بغل (مانند غدد لنفاوی بزرگ شده ناشی از لنفوم یا متاستاز) می‌توانند بر روی اعصاب شبکه بازویی یا ریشه‌های عصبی گردنی که به دست راست می‌روند فشار وارد کرده و باعث درد، بی‌حسی، گزگز یا ضعف در دست راست شوند.
- لنف اِدِم: تورم دست راست ناشی از تجمع مایع لنفاوی، که اغلب پس از جراحی سرطان پستان (به دلیل برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل) یا پرتودرمانی به این ناحیه رخ می‌دهد، می‌تواند باعث احساس سنگینی، ناراحتی و گاهی درد شود.
- تومورهای اولیه نادر: تومورهای اولیه استخوان (سارکوم) یا بافت نرم که مستقیماً در خود دست راست ایجاد می‌شوند، بسیار نادر هستند اما می‌توانند باعث درد و تورم موضعی شوند.
شایع‌ترین دلایل درد دست راست
درد دست راست (شامل شانه، بازو، ساعد، مچ یا خود دست) بسیار رایج است و در اکثریت موارد ناشی از علل خوش‌خیم و غیرسرطانی است. شایع‌ترین دلایل عبارتند از:
مشکلات عضلانی-اسکلتی:
- کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات و تاندون‌ها: ناشی از استفاده بیش از حد، بلند کردن جسم سنگین، یا حرکت ناگهانی.
- تاندونیت (التهاب تاندون): مانند تاندونیت روتاتور کاف (شانه)، آرنج تنیس‌بازان (اپی‌کوندیلیت خارجی)، آرنج گلف‌بازان (اپی‌کوندیلیت داخلی)، یا تاندونیت مچ دست.
- بورسیت (التهاب بورس): التهاب کیسه‌های مایع اطراف مفاصل، به خصوص در شانه یا آرنج.
- آرتروز (استئوآرتریت): ساییدگی و تخریب غضروف مفاصل شانه، آرنج، مچ یا انگشتان.
- آسیب‌های مفصل شانه: مانند پارگی روتاتور کاف یا شانه یخ‌زده (کپسولیت چسبنده).
مشکلات عصبی:
- گیرافتادگی عصب در گردن (رادیکولوپاتی گردنی): فشار بر روی ریشه‌های عصبی خارج شده از نخاع گردنی به دلیل فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی یا خارهای استخوانی، که باعث انتشار درد، بی‌حسی یا گزگز به شانه، بازو و دست می‌شود.
- سندرم تونل کارپال: فشار بر روی عصب مدیان در مچ دست که باعث درد، بی‌حسی و گزگز در شست، انگشت اشاره، میانی و نیمی از انگشت حلقه می‌شود.
- سندرم تونل کوبیتال: فشار بر روی عصب اولنار در آرنج که باعث بی‌حسی و گزگز در انگشت کوچک و حلقه می‌شود.
- سندرم خروجی قفسه سینه (Thoracic Outlet Syndrome): فشار بر روی اعصاب یا عروق بین ترقوه و دنده اول.
- آسیب‌دیدگی‌ها: شکستگی استخوان‌ها (بازو، ساعد، مچ، دست) یا دررفتگی مفاصل.
استفاده بیش از حد یا وضعیت نامناسب:
انجام حرکات تکراری یا قرار گرفتن در وضعیت نامناسب برای مدت طولانی (مثلاً هنگام کار با کامپیوتر یا خوابیدن) می‌تواند باعث درد عضلانی یا عصبی شود. بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، مشکلات گردش خون، یا دردهای ارجاعی از اندام‌های دیگر (مانند مشکلات قلبی یا کیسه صفرا، گرچه درد قلبی بیشتر به دست چپ ارجاع می‌شود).
اگر درد شدید، مداوم، همراه با ضعف یا بی‌حسی قابل توجه است، یا پس از یک آسیب‌دیدگی رخ داده، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق علت ضروری است.
چگونه سرطان می‌تواند باعث ایجاد درد در دست راست شود؟
سرطان به چند طریق مختلف می‌تواند باعث ایجاد درد در دست راست (شامل شانه، بازو، ساعد و خود دست) شود، اگرچه باید تاکید کرد که سرطان علت نادری برای درد دست است و علل شایع‌تر بسیار فراوانند. مکانیسم‌های اصلی ارتباط سرطان با درد دست راست عبارتند از:
متاستاز به استخوان (گسترش سرطان به استخوان):
این یکی از شایع‌ترین دلایل سرطانی درد دست است. سلول‌های سرطانی از محل اولیه خود (مانند ریه، پستان، پروستات، کلیه) جدا شده و به استخوان‌های دست راست (مانند استخوان بازو، ترقوه، کتف) می‌روند. رشد تومور متاستاتیک در استخوان باعث تخریب بافت استخوانی و تحریک پایانه‌های عصبی شده و منجر به درد عمیق، مداوم و اغلب شبانه می‌شود.
فشار یا تهاجم مستقیم به اعصاب:
- تهاجم از تومور مجاور: توموری که در نزدیکی اعصاب دست راست قرار دارد، می‌تواند به آن‌ها فشار آورده یا مستقیماً به داخل آن‌ها رشد کند. مثال کلاسیک آن تومور پانکوست در قله ریه راست است که به شبکه عصبی بازویی (براکیال پلکسوس) تهاجم کرده و باعث درد شدید در شانه و دست راست می‌شود.
- فشار از غدد لنفاوی: متاستاز سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل راست یا ناحیه گردن می‌تواند باعث بزرگ شدن این غدد و فشار بر روی شبکه بازویی شود.
- فشار از ستون فقرات: متاستاز به مهره‌های گردنی یا پشتی فوقانی می‌تواند ریشه‌های عصبی که به دست راست می‌روند را تحت فشار قرار دهد و باعث درد انتشاری (رادیکولار) شود.
لنف اِدِم (Lymphedema):
- تورم دست راست به دلیل انسداد عروق لنفاوی، که اغلب به عنوان عارضه جانبی درمان سرطان پستان در همان سمت (جراحی برداشتن غدد لنفاوی زیر بغل یا پرتودرمانی) رخ می‌دهد، می‌تواند باعث احساس سنگینی، سفتی و گاهی درد در دست شود.
- تومورهای اولیه نادر: در موارد بسیار نادر، ممکن است تومور سرطانی اولیه مستقیماً از استخوان (مانند استئوسارکوم) یا بافت‌های نرم (سارکوم بافت نرم) خود دست راست منشأ بگیرد و باعث درد و تورم موضعی شود.
- درد ارجاعی: گاهی اوقات درد ناشی از تومور در اندام‌های دیگر (مانند کبد یا ریه) به دلیل مسیرهای عصبی مشترک، در شانه یا بازوی راست احساس می‌شود.
- سندرم‌های پارانئوپلاستیک: به ندرت، خود سرطان می‌تواند باعث ایجاد سندرم‌هایی شود که علائم عصبی مانند درد یا نوروپاتی در دست‌ها ایجاد می‌کنند، حتی اگر تومور مستقیماً به اعصاب دست فشار نیاورد.
بنابراین، سرطان از طریق گسترش به استخوان، فشار یا تهاجم به اعصاب، ایجاد تورم لنفاوی، یا به صورت درد ارجاعی می‌تواند باعث درد در دست راست شود. وجود علائم همراه مانند ضعف، بی‌حسی، کاهش وزن یا لمس توده، اهمیت بررسی پزشکی را بیشتر می‌کند.
متاستاز سرطان به استخوان‌های دست یا شانه
متاستاز سرطان به استخوان‌های دست (شامل بازو، ساعد و خود دست) یا شانه به معنای گسترش سلول‌های سرطانی از محل اولیه تومور (مانند پستان، ریه، پروستات، کلیه، تیروئید یا سایر نقاط) به یک یا چند استخوان در این نواحی است. این یک عارضه نسبتاً شایع در برخی سرطان‌های پیشرفته محسوب می‌شود، اگرچه استخوان‌های دست و ساعد نسبت به استخوان‌های مرکزی‌تر بدن (مانند ستون فقرات، لگن، دنده‌ها) یا استخوان بازو (هومروس) کمتر درگیر متاستاز می‌شوند. استخوان‌های شانه (کتف یا اسکاپولا و ترقوه یا کلاویکول) نیز می‌توانند محل متاستاز باشند.
شایع‌ترین علت سرطانی درد دست راست
در میان علل سرطانی که می‌توانند باعث درد دست (شامل شانه، بازو، ساعد و خود دست) شوند، شایع‌ترین علت، متاستاز استخوانی (گسترش سرطان به استخوان) است.
نقش تومور پانکوست (سرطان ریه) در ایجاد درد شانه و بازوی راست
نقش اصلی تومور پانکوست (که نوعی سرطان ریه در قله یا آپکس ریه است) در ایجاد درد شانه و بازوی راست، تهاجم یا فشار مستقیم تومور بر روی ساختارهای عصبی مجاور، به‌ویژه شبکه عصبی بازویی (براکیال پلکسوس) در همان سمت است.
درد دست راست بعد از درمان سرطان
درد دست راست پس از اتمام درمان سرطان می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که برخی مستقیماً به درمان‌های انجام شده یا خود بیماری قبلی مرتبط هستند.
علائم هشدار دهنده درد دست راست در سرطان
علائم هشدار دهنده همراه با درد دست راست در سرطان علائم اصلی متاستاز به استخوان‌های دست یا شانه است عبارتند از:
- درد استخوانی: این شایع‌ترین علامت است. درد معمولاً در ابتدا خفیف و متناوب است اما به تدریج مداوم، عمیق و آزاردهنده می‌شود و اغلب شب‌ها یا با فعالیت بدتر می‌شود. درد ممکن است در یک نقطه خاص از استخوان بازو، شانه یا ساعد احساس شود.
- شکستگی پاتولوژیک: استخوان ضعیف شده توسط تومور ممکن است با یک آسیب جزئی یا حتی خودبه‌خود بشکند. این شکستگی باعث درد شدید و ناگهانی و ناتوانی در حرکت دادن دست یا بازو می‌شود.
- تورم یا توده قابل لمس: گاهی اوقات ممکن است تورم یا یک توده سفت در ناحیه متاستاز روی استخوان احساس شود.
- ضعف یا محدودیت حرکتی: درد یا خطر شکستگی ممکن است باعث محدودیت در حرکت دادن شانه، بازو یا دست شود.
چگونه بفهمم که درد دست راست نشانه سرطان نیست
تشخیص معمولاً با استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند اسکن استخوان (Bone Scan)، رادیوگرافی ساده (X-ray)، سی‌تی اسکن (CT scan) یا ام‌آر‌آی (MRI) انجام می‌شود. گاهی برای تأیید تشخیص یا تعیین نوع سرطان، نمونه‌برداری (بیوپسی) از ضایعه استخوانی لازم است.
علت درد دست راست بعداز درمان سرطان
درد دست راست پس از اتمام درمان سرطان می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که برخی مستقیماً به درمان‌های انجام شده یا خود بیماری قبلی مرتبط هستند. مهم‌ترین دلایل احتمالی عبارتند از:
عوارض جانبی جراحی:
- آسیب عصبی حین عمل: ممکن است اعصابی که به دست راست عصب‌دهی می‌کنند (مانند اعصاب شبکه بازویی یا اعصاب کوچکتر) در حین جراحی (مثلاً جراحی قفسه سینه، گردن، زیر بغل برای سرطان پستان یا ریه) آسیب دیده باشند که منجر به درد مزمن، بی‌حسی یا گزگز می‌شود (سندرم درد پس از جراحی).
- بافت اسکار (جوشگاه) و چسبندگی: تشکیل بافت اسکار در محل جراحی می‌تواند باعث کشیدگی، محدودیت حرکت یا گیرافتادگی اعصاب و در نتیجه درد شود.
عوارض جانبی پرتودرمانی (رادیوتراپی):
- فیبروز ناشی از پرتو: پرتودرمانی به قفسه سینه، گردن یا زیر بغل راست می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها بعد باعث سفت شدن و فیبروز بافت‌های نرم، عضلات و اعصاب (مانند شبکه بازویی) شود که منجر به درد، سفتی و محدودیت حرکت می‌گردد (پلکسوپاتی براکیال ناشی از پرتو).
- آسیب استخوانی: پرتو می‌تواند استخوان‌های این ناحیه (مانند دنده، ترقوه، بازو) را ضعیف کرده و باعث درد یا افزایش خطر شکستگی شود (استئورادیونکروز).
عوارض جانبی شیمی‌درمانی:
نوروپاتی محیطی ناشی از شیمی‌درمانی (CIPN): بسیاری از داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند به اعصاب محیطی آسیب بزنند و باعث علائمی مانند درد (اغلب سوزشی یا تیرکشنده)، بی‌حسی، گزگز و ضعف در دست‌ها و پاها شوند. این علائم ممکن است پس از اتمام شیمی‌درمانی ادامه یافته یا حتی شروع شوند.
عوارض جانبی هورمون‌درمانی یا درمان‌های هدفمند:
- برخی داروها، مانند مهارکننده‌های آروماتاز که در درمان سرطان پستان استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث درد مفاصل و عضلات (آرترالژی/میالژی) در سراسر بدن، از جمله دست‌ها و شانه‌ها شوند. برخی درمان‌های هدفمند نیز ممکن است عوارض مشابهی داشته باشند.
- لنف اِدِم: تورم مزمن دست راست به دلیل آسیب به سیستم لنفاوی ناشی از جراحی غدد لنفاوی زیر بغل یا پرتودرمانی (به‌ویژه در درمان سرطان پستان)، می‌تواند باعث احساس سنگینی، سفتی و درد شود.
عود سرطان یا متاستاز جدید:
این مهم‌ترین علتی است که باید رد شود. درد جدید یا در حال افزایش در دست راست می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت موضعی سرطان در نزدیکی اعصاب یا گسترش (متاستاز) آن به استخوان‌های دست، شانه یا ستون فقرات گردنی باشد.
علل غیرمرتبط با سرطان:
نباید فراموش کرد که دلایل شایع درد دست راست (مانند آرتروز، تاندونیت، گیرافتادگی عصب گردنی) همچنان ممکن است در فردی که سابقه سرطان دارد نیز رخ دهد.
هرگونه درد جدید، مداوم یا نگران‌کننده در دست راست پس از درمان سرطان نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک است تا علت اصلی آن مشخص شود و به‌ویژه احتمال عود بیماری رد گردد.
درمان درد دست راست در سرطان
درمان متاستاز استخوانی به دست یا شانه با هدف کاهش درد، پیشگیری یا درمان شکستگی، حفظ عملکرد دست و کنترل بیماری زمینه‌ای انجام می‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای مسکن.
- پرتودرمانی موضعی به ناحیه درگیر برای کاهش درد و کنترل رشد تومور.
- داروهای تقویت‌کننده استخوان مانند بیس‌فسفونات‌ها (مثل زولدرونیک اسید) یا دنوزومب.
- درمان سیستمیک (شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی، درمان هدفمند، ایمونوتراپی) برای کنترل سرطان اولیه.
- جراحی (گاهی اوقات برای تثبیت شکستگی یا برداشتن متاستاز منفرد).
- وجود متاستاز استخوانی نشان‌دهنده مرحله پیشرفته سرطان است و نیاز به مدیریت دقیق توسط تیم انکولوژی دارد.
چه زمانی برای درد دست را به پزشک مراجعه کنم
گر درد دست راست شما مداوم، شدید، بدون علت مشخص (مانند آسیب دیدگی) است، شب‌ها بدتر می‌شود، با حرکت دادن تسکین نمی‌یابد، یا با علائم دیگری مانند ضعف پیشرونده، بی‌حسی، گزگز، تحلیل عضلانی، وجود توده قابل لمس در بازو، شانه، گردن یا زیر بغل، افتادگی پلک یا تنگی مردمک چشم در همان سمت، یا علائم عمومی مانند کاهش وزن بی‌دلیل و خستگی شدید همراه است، حتماً برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید. سابقه سیگار کشیدن یا سابقه قبلی سرطان نیز اهمیت پیگیری این علائم را افزایش می‌دهد.
سوالات متداول
در موارد نادر، درد مداوم یا غیرقابل توضیح در دست راست ممکن است به برخی انواع سرطان مانند سرطان ریه (در مراحل پیشرفته) یا تومورهای عصبی مرتبط باشد، اما معمولاً علت‌های شایع‌تری مانند مشکلات عضلانی یا عصبی دارد.
اگر درد با علائمی مانند کاهش وزن بی‌دلیل، سرفه مداوم، تنگی نفس، یا ضعف عضلانی همراه باشد و بیشتر از چند هفته طول بکشد، بهتر است توسط پزشک بررسی شود.
سرطان ریه در صورت فشار به اعصاب (مانند سندروم پانکست)، سرطان پستان در صورت گسترش به گره‌های لنفاوی یا استخوان، یا تومورهای ستون فقرات گردنی می‌توانند منجر به درد دست راست شوند.
بله، برخی تومورها می‌توانند به اعصاب فشار آورده و باعث درد تیرکشنده، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در دست شوند، هرچند این علائم بیشتر در بیماری‌های غیرسرطانی نیز دیده می‌شوند.
پزشک با بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی، آزمایش خون، تصویربرداری (مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن) و در صورت لزوم نمونه‌برداری، علت دقیق درد را مشخص می‌کند.
