آزمایش‌هایی برای تشخیص سرطان پروستات و تعیین مرحله سرطان پروستات
تشخیص سرطان پروستات بیشتر در ابتدا به عنوان نتیجه غربالگری یافت می‌شوند. سرطان‌های پروستات در مراحل اولیه معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما سرطان‌های پیشرفته‌تر گاهی اوقات ابتدا به دلیل علائمی که ایجاد می‌کنند، تشخیص سرطان پروستات داده می‌شوند.
اگر بر اساس نتایج آزمایش‌های غربالگری یا علائم، سرطان پروستات مشکوک باشد، آزمایش‌هایی برای اطمینان از آن لازم است. اگر پزشک عمومی خود را می‌بینید، ممکن است به یک متخصص اورولوژی، پزشکی که بیماری‌های دستگاه تناسلی و ادراری، از جمله سرطان پروستات را درمان می‌کند، ارجاع داده شوید.
دکتر احسان کرباسی متخصص درمان سرطان برای رزرو نوبت با شماره 02188627420 تماس بگیرید
تشخیص قطعی سرطان پروستات فقط با بیوپسی پروستات (در زیر بحث شده است) امکان‌پذیر است.
آزمایش پروستات چگونه است؟
اگر پزشک شما مشکوک باشد که ممکن است سرطان پروستات داشته باشید، در مورد هر گونه علائمی که دارید، مانند مشکلات ادراری یا جنسی، و مدت زمانی که آنها را داشته‌اید، از شما سوال خواهد کرد. همچنین ممکن است در مورد عوامل خطر احتمالی، از جمله سابقه خانوادگی شما، سوال شود.
پزشک شما همچنین شما را معاینه خواهد کرد. این ممکن است شامل یک معاینه مقعدی (DRE) باشد که در طی آن پزشک یک انگشت دستکش و روغن‌کاری شده را وارد راست روده شما می‌کند تا هر گونه برآمدگی یا ناحیه سفت روی پروستات که ممکن است سرطان باشد را احساس کند. اگر سرطان دارید، DRE گاهی اوقات می‌تواند به تشخیص سرطان پروستات اینکه آیا سرطان فقط در یک طرف پروستات است، در هر دو طرف است، یا اینکه احتمالاً به خارج از پروستات به ساختارهای مجاور گسترش یافته است، کمک کند. پزشک شما همچنین ممکن است سایر نواحی بدن شما را معاینه کند.
پس از معاینه، پزشک شما ممکن است برخی آزمایش‌ها را تجویز کند.
نمونه برداری از پروستات
بیوپسی پروستات یک روش پزشکی است که در آن نمونه‌های کوچکی از بافت پروستات برداشته شده و زیر میکروسکوپ برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی مورد آزمایش قرار می‌گیرند. این روش اغلب زمانی انجام می‌شود که نتایج آزمایش‌های غربالگری مانند آزمایش خون PSA یا معاینه دیجیتالی مقعدی (DRE) غیرطبیعی باشند یا پزشک به وجود سرطان پروستات مشکوک باشد.
آزمایش خون PSA برای سرطان پروستات (psa پروستات)
آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) پروتئینی است که توسط سلول‌های غده پروستات (هم سلول‌های طبیعی و هم سلول‌های سرطانی) ساخته می‌شود. پی اس آ پروستات بیشتر در مایع منی است، اما مقدار کمی از آن نیز در خون وجود دارد.
بیوپسی پروستات
اگر نتایج آزمایش خون PSA، DRE یا سایر آزمایش‌ها نشان دهد که ممکن است سرطان پروستات داشته باشید، به احتمال زیاد به بیوپسی پروستات نیاز خواهید داشت.
بیوپسی روشی است که در آن نمونه‌های کوچکی از پروستات برداشته شده و با میکروسکوپ بررسی می‌شوند. بیوپسی سوزنی هسته اصلی‌ترین روش مورد استفاده برای تشخیص سرطان پروستات است. این کار معمولا توسط یک متخصص اورولوژی انجام می‌شود.
در طول بیوپسی، پزشک معمولا با یک آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) یا MRI، یا “ترکیبی” از این دو (که در زیر مورد بحث قرار گرفته است) به پروستات نگاه می‌کند. پزشک به سرعت یک سوزن نازک و توخالی را وارد پروستات می‌کند. این کار یا از طریق دیواره راست روده (بیوپسی ترانس رکتال) یا از طریق پوست بین کیسه بیضه و مقعد (بیوپسی ترانس پرینه آل) انجام می‌شود. هنگامی که سوزن بیرون کشیده می‌شود، یک سیلندر کوچک (هسته) از بافت پروستات را خارج می‌کند. این کار چندین بار تکرار می‌شود. در بیشتر موارد، پزشک حدود 12 نمونه هسته از قسمت‌های مختلف پروستات می‌گیرد.
اگرچه این روش دردناک به نظر می‌رسد، اما هر بیوپسی معمولاً فقط باعث ناراحتی مختصری می‌شود زیرا با یک ابزار بیوپسی مخصوص فنری انجام می‌شود. دستگاه سوزن را در کسری از ثانیه وارد و خارج می‌کند. اکثر پزشکانی که بیوپسی را انجام می‌دهند، ابتدا با تزریق یک بی‌حسی موضعی در کنار پروستات، ناحیه را بی‌حس می‌کنند. ممکن است بخواهید از پزشک خود بپرسید که آیا قصد انجام این کار را دارد یا خیر.
خود بیوپسی حدود 10 دقیقه طول می‌کشد و معمولا در مطب پزشک انجام می‌شود. برای کاهش خطر عفونت، احتمالاً قبل از بیوپسی و احتمالاً برای یک یا دو روز بعد از آن، آنتی بیوتیک برای مصرف به شما داده می‌شود.
برای چند روز پس از عمل، ممکن است در ناحیه مورد نظر احساس درد کنید و ممکن است متوجه خون در ادرار خود شوید. همچنین ممکن است کمی خونریزی از راست روده خود داشته باشید، به خصوص اگر بواسیر دارید. بسیاری از مردان متوجه خون در مایع منی خود می‌شوند یا مایع منی به رنگ زنگ زده دارند که بسته به اینکه چند وقت یکبار انزال می‌کنید، می‌تواند چندین هفته پس از بیوپسی ادامه داشته باشد.
دریافت نتایج بیوپسی سرطان پروستات
نمونه‌های بیوپسی شما به آزمایشگاه ارسال می‌شود، جایی که یک پزشک با آموزش ویژه به نام پاتولوژیست، آنها را با میکروسکوپ بررسی می‌کند تا ببیند آیا حاوی سلول‌های سرطانی هستند یا خیر. دریافت نتایج (به شکل گزارش پاتولوژی) معمولا 1 تا 3 روز طول می‌کشد، اما گاهی اوقات ممکن است بیشتر طول بکشد. نتایج ممکن است به صورت زیر گزارش شوند:
- منفی برای سرطان: هیچ سلول سرطانی در نمونه‌های بیوپسی مشاهده نشد.
- مثبت برای سرطان: سلول‌های سرطانی در نمونه‌های بیوپسی مشاهده شد.
- مشکوک یا غیر معمول: چیزی غیرطبیعی مشاهده شد، اما ممکن است سرطان نباشد. (انواع مختلف نتایج مشکوک و غیر معمول در زیر مورد بحث قرار گرفته است.)
اگر بیوپسی برای سرطان پروستات منفی باشد
اگر نتایج بیوپسی پروستات منفی باشد (یعنی اگر سرطان را نشان ندهد) و احتمال ابتلا به سرطان پروستات بر اساس سطح PSA و سایر آزمایش‌های شما خیلی زیاد نباشد، ممکن است به آزمایش‌های بیشتری نیاز نداشته باشید، به جز تکرار پی اس آ پروستات و احتمالاً DREها در آینده باشد.
اما حتی اگر نمونه‌های زیادی گرفته شود، بیوپسی‌ها باز هم می‌توانند گاهی اوقات سرطان را از دست بدهند، اگر هیچ یک از سوزن‌های بیوپسی از آن عبور نکند. این به عنوان یک نتیجه منفی کاذب شناخته می‌شود. اگر پزشک شما هنوز به شدت مشکوک است که شما سرطان پروستات دارید (مثلاً به این دلیل که سطح PSA شما بسیار بالا است)، ممکن است موارد زیر را پیشنهاد کند:
- انجام سایر آزمایش‌های آزمایشگاهی (خون، ادرار یا نمونه‌های بیوپسی پروستات) برای کمک به درک بهتر اینکه آیا ممکن است سرطان پروستات داشته باشید. نمونه‌هایی از چنین آزمایش‌هایی عبارتند از شاخص سلامت پروستات (PHI)، آزمایش 4Kscore، آزمایش‌های PCA3 (مانند Progensa) و ConfirmMDx.
- انجام MRI پروستات اگر قبلاً انجام نشده باشد که ممکن است نواحی مشکوک در پروستات را نشان دهد که باید بیوپسی شوند.
- انجام بیوپسی پروستات مجدد. این ممکن است شامل گرفتن نمونه‌هایی از قسمت‌هایی از پروستات باشد که در ابتدا بیوپسی نشده‌اند، یا استفاده از آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI برای بررسی دقیق‌تر نواحی غیرطبیعی برای هدف قرار دادن باشد.
مقدار نرمال psa
مقدار نرمال PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) به طور کلی کمتر از 4 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL) در نظر گرفته می‌شود. با این حال، این مقدار می‌تواند بسته به سن و سایر عوامل متفاوت باشد. به عنوان مثال، مردان جوان‌تر معمولاً سطح PSA پایین‌تری نسبت به مردان مسن‌تر دارند.
هیپرتروفی پروستات
هیپرتروفی پروستات به بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH) اشاره دارد. این یک وضعیت شایع در مردان، به ویژه در سنین بالا است. در هیپرتروفی پروستات، اندازه غده پروستات افزایش می‌یابد و می‌تواند به مجرای ادرار فشار وارد کند.
تست پروستات
تست پروستات به مجموعه آزمایش‌ها و معایناتی گفته می‌شود که برای تشخیص سرطان پروستات یا رد سرطان پروستات انجام می‌گیرد. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آزمایش خون PSA: در این آزمایش، سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون اندازه‌گیری می‌شود. PSA پروتئینی است که توسط غده پروستات تولید می‌شود و افزایش سطح آن می‌تواند نشانه‌ای از سرطان پروستات باشد، اگرچه ممکن است به دلایل دیگری نیز افزایش یابد.
- معاینه دیجیتالی مقعدی (DRE): در این معاینه، پزشک با وارد کردن انگشت دستکش‌شده و روغن‌کاری‌شده به راست روده، پروستات را از نظر وجود هرگونه برآمدگی یا ناحیه سفت که ممکن است نشانه سرطان باشد، بررسی می‌کند.
- بیوپسی پروستات: اگر نتایج آزمایش‌های غربالگری یا معاینه فیزیکی غیرطبیعی باشند، ممکن است بیوپسی پروستات انجام شود. در این روش، نمونه‌های کوچکی از بافت پروستات برداشته شده و زیر میکروسکوپ برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
- آزمایش‌های تصویربرداری: در برخی موارد، ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) یا MRI برای کمک به تشخیص سرطان پروستات یا تعیین میزان گسترش آن استفاده شود.
- آزمایش‌های ژنتیک: در برخی موارد خاص، ممکن است آزمایش ژنتیک برای بررسی تغییرات ژنی ارثی که خطر سرطان پروستات را افزایش می‌دهند، توصیه شود.
اندازه نرمال پروستات
اندازه نرمال پروستات در مردان بالغ تقریباً به اندازه یک گردو است. با این حال، اندازه پروستات می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و با افزایش سن، به طور طبیعی بزرگ‌تر می‌شود. برای درک بهتر اندازه پروستات، می‌توان به اعداد تقریبی زیر توجه کرد:
عرض: حدود 4 سانتی‌متر
ارتفاع: حدود 3 سانتی‌متر
ضخامت: حدود 2 سانتی‌متر
وزن: حدود 20 تا 25 گرم
درجه سرطان پروستات (نمره گلیسون یا گروه درجه)
اگر سرطان پروستات در بیوپسی یافت شود، به آن درجه‌ای اختصاص داده می‌شود. درجه سرطان بر اساس میزان غیرطبیعی بودن سرطان در زیر میکروسکوپ است. سرطان‌های درجه بالاتر غیرطبیعی‌تر به نظر می‌رسند و احتمال رشد و گسترش سریع آنها بیشتر است. 2 روش اصلی برای توصیف درجه سرطان پروستات وجود دارد.
1. نمره گلیسون سرطان پروستات
سیستم گلیسون که سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد، بر اساس اینکه سرطان چقدر شبیه بافت طبیعی پروستات است، از اعداد 1 تا 5 درجه بندی می‌کند.
- اگر سرطان بسیار شبیه بافت طبیعی پروستات باشد، درجه 1 به آن اختصاص داده می‌شود.
- اگر سرطان بسیار غیرطبیعی به نظر برسد، درجه 5 به آن اختصاص داده می‌شود.
- درجه‌های 2 تا 4 دارای ویژگی‌های بین این دو حد هستند.
تقریباً به همه سرطان‌های پروستات درجه 3 یا بالاتر داده می‌شود. درجه‌های 1 و 2 اغلب استفاده نمی‌شوند.
از آنجایی که سرطان‌های پروستات اغلب دارای مناطقی با درجه‌های مختلف هستند، به 2 ناحیه‌ای که بیشترین بخش سرطان را تشکیل می‌دهند، درجه‌ای اختصاص داده می‌شود. سپس این درجه‌ها اضافه می‌شوند تا نمره گلیسون (که مجموع گلیسون نیز نامیده می‌شود) به دست آید.
اولین عددی که اختصاص داده می‌شود، درجه‌ای است که در تومور شایع‌تر است. به عنوان مثال، اگر نمره گلیسون به صورت 3 + 4 = 7 نوشته شود، به این معنی است که بیشتر تومور درجه 3 و کمتر درجه 4 است و برای نمره گلیسون 7 اضافه می‌شوند.
اگرچه اغلب نمره گلیسون بر اساس 2 ناحیه‌ای است که بیشترین بخش سرطان را تشکیل می‌دهند، اما برخی استثنائات وجود دارد. به عنوان مثال، هنگامی که یک نمونه بیوپسی دارای مقدار زیادی سرطان درجه بالا است یا 3 درجه وجود دارد، از جمله سرطان درجه بالا، نحوه تعیین نمره گلیسون اصلاح می‌شود تا ماهیت تهاجمی (رشد سریع) سرطان را منعکس کند.
از نظر تئوری، نمره گلیسون می‌تواند بین 2 تا 10 باشد، اما نمرات زیر 6 اغلب استفاده نمی‌شوند.
بر اساس نمره گلیسون، سرطان‌های پروستات اغلب به 3 گروه تقسیم می‌شوند:
- سرطان‌هایی با نمره گلیسون 6 یا کمتر ممکن است به خوبی تمایز یافته یا درجه پایین نامیده شوند. این سرطان‌ها تمایل به رشد آهسته دارند و بعید است که گسترش یابند. (در واقع، برخی از پزشکان این سوال را مطرح کرده‌اند که آیا اصلاً باید این‌ها را سرطان نامید یا خیر.)
- سرطان‌هایی با نمره گلیسون 7 ممکن است به طور متوسط تمایز یافته یا درجه متوسط نامیده شوند.
- سرطان‌هایی با نمرات گلیسون 8 تا 10 ممکن است به خوبی تمایز نیافته یا درجه بالا نامیده شوند.
2.گروه‌های درجه سرطان پروستات
در سال‌های اخیر، پزشکان به این نتیجه رسیده‌اند که نمره گلیسون ممکن است همیشه بهترین راه برای توصیف درجه سرطان نباشد، به دو دلیل:
- نتایج برای مردان مبتلا به سرطان پروستات را می‌توان به بیش از 3 گروه ذکر شده در بالا تقسیم کرد. به عنوان مثال، مردان مبتلا به سرطان با نمره گلیسون 3 + 4 = 7 بهتر از مردان مبتلا به سرطان 4 + 3 = 7 عمل می‌کنند. و مردان مبتلا به سرطان با نمره گلیسون 8 بهتر از مردان مبتلا به سرطان با نمره گلیسون 9 یا 10 عمل می‌کنند.
- مقیاس نمره گلیسون می‌تواند برای مردان مبتلا به سرطان پروستات گمراه کننده باشد. به عنوان مثال، یک مرد مبتلا به سرطان با نمره گلیسون 6 ممکن است فرض کند که سرطان او در وسط محدوده درجه‌ها قرار دارد (که از نظر تئوری از 2 تا 10 می‌رود)، حتی اگر سرطان‌های درجه 6 در واقع پایین‌ترین درجه مشاهده شده در عمل باشند. این ممکن است باعث شود که یک مرد فکر کند که سرطان او بیشتر احتمال دارد که به سرعت رشد کند و گسترش یابد، در حالی که سرطان‌های درجه 6 معمولاً گسترش نمی‌یابند یا باعث مرگ نمی‌شوند. این سوء تفاهم می‌تواند بر تصمیمات او در مورد درمان تأثیر بگذارد.
به همین دلیل، پزشکان گروه‌های درجه را توسعه داده‌اند که از 1 (بیشترین احتمال رشد و گسترش آهسته) تا 5 (بیشترین احتمال رشد و گسترش سریع) متغیر است:
- گروه درجه 1 = گلیسون 6 (یا کمتر)
- گروه درجه 2 = گلیسون 3 + 4 = 7
- گروه درجه 3 = گلیسون 4 + 3 = 7
- گروه درجه 4 = گلیسون 8
- گروه درجه 5 = گلیسون 9-10
گروه‌های درجه احتمالاً به مرور زمان جایگزین نمره گلیسون خواهند شد، اما در حال حاضر ممکن است هر یک (یا هر دو) را در گزارش پاتولوژی بیوپسی مشاهده کنید.
نتایج بیوپسی سرطان پروستات
همراه با درجه سرطان (در صورت وجود)، گزارش پاتولوژی اغلب حاوی اطلاعات دیگری در مورد سرطان است، مانند:
- تعداد نمونه‌های اصلی بیوپسی که حاوی سرطان هستند (به عنوان مثال، “7 از 12”)
- درصد سرطان در هر یک از هسته‌ها
- اینکه آیا سرطان در یک طرف (چپ یا راست) پروستات است یا در هر دو طرف (دو طرفه)
نتایج بیوپسی سرطان پروستات
گاهی اوقات یک نمونه بیوپسی ممکن است شبیه سرطان پروستات نباشد، اما کاملاً طبیعی هم به نظر نمی‌رسد.
- نئوپلازی داخل اپیتلیال پروستات (PIN): در PIN، تغییراتی در نحوه ظاهر سلول‌های پروستات وجود دارد، اما سلول‌های غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد که به سایر قسمت‌های پروستات رشد کرده باشند (مانند سلول‌های سرطانی). PIN اغلب به 2 گروه تقسیم می‌شود:
- PIN درجه پایین: الگوهای سلول‌های پروستات تقریباً طبیعی به نظر می‌رسند.
- PIN درجه بالا: الگوهای سلول‌ها غیرطبیعی‌تر به نظر می‌رسند. بسیاری از مردان در سنین پایین شروع به توسعه PIN درجه پایین می‌کنند، اما تصور نمی‌شود که PIN درجه پایین با خطر سرطان پروستات مرتبط باشد. اگر PIN درجه پایین در بیوپسی پروستات گزارش شود، پیگیری شما معمولاً مشابه زمانی است که هیچ چیز غیرطبیعی مشاهده نشده است. اگر PIN درجه بالا در بیوپسی یافت شود، ممکن است با گذشت زمان شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات داشته باشید.
- کارسینوم داخل مجرایی: داخل مجرای، سلول‌های سرطانی پروستات (کارسینوم) را می‌توان دید که در مجاری پروستات از قبل موجود رشد می‌کنند. این وضعیت اغلب در کنار سرطان پروستات درجه بالا (با رشد سریع) دیده می‌شود. اگر کارسینوم داخل مجرای در بیوپسی پروستات یافت شود، احتمال زیادی وجود دارد که سرطان پروستات درجه بالا در نزدیکی جایی که بیوپسی از آن گرفته شده است وجود داشته باشد. به همین دلیل، پزشکان اغلب درمان پروستات را با جراحی یا پرتودرمانی توصیه می‌کنند.
- تکثیر کوچک آکینار غیر معمول (ASAP): این ممکن است آتیپی غده‌ای یا تکثیر غیر معمول غده‌ای نیز نامیده شود. همچنین ممکن است فقط به عنوان “مشکوک به سرطان” گزارش شود. همه این اصطلاحات به این معنی است که سلول‌هایی در نمونه بیوپسی وجود دارند که ممکن است سرطان باشند، اما تعداد آنها برای اطمینان بسیار کم است. اگر از یکی از این اصطلاحات استفاده شود، احتمال زیادی وجود دارد که سرطان نیز در پروستات وجود داشته باشد، به همین دلیل است که بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند ظرف چند ماه بیوپسی دیگری انجام شود.
- آتروفی التهابی تکثیری (PIA): در PIA، سلول‌های پروستات کوچک‌تر از حد طبیعی به نظر می‌رسند و علائم التهاب در ناحیه وجود دارد. PIA سرطان نیست و هنوز مشخص نیست که آیا منجر به PIN درجه بالا یا مستقیماً به سرطان پروستات می‌شود یا خیر.
نمونه برداری از پروستات چگونه است
اگر سرطان پروستات دارید، ممکن است سلول‌های سرطانی از بیوپسی شما برای تغییرات ژنی یا پروتئینی خاصی که می‌تواند بر گزینه‌های درمانی شما تأثیر بگذارد، آزمایش شوند. برای مثال:
- اگر سرطان شما گسترش نیافته باشد، پزشک شما ممکن است یک آزمایش مولکولی یا ژنومی از سلول‌های سرطانی شما را برای کمک به تعیین اینکه سرطان با چه سرعتی احتمال رشد و گسترش دارد، توصیه کند. آزمایش‌هایی مانند Decipher، Oncotype DX Prostate، Prolaris و Promark می‌توانند به شما و پزشکتان کمک کنند تا تصمیم بگیرید که آیا نظارت فعال ممکن است برای شما مناسب باشد یا اینکه درمان‌هایی مانند جراحی یا پرتودرمانی ممکن است گزینه بهتری باشد.
- اگر سرطان شما گسترش یافته باشد، ممکن است آزمایش‌هایی برای بررسی تغییرات خاص ژن یا پروتئین در سلول‌های سرطانی انجام شود که می‌تواند نشان دهد که آیا برخی از داروهای درمان هدفمند احتمالاً در درمان سرطان مفید هستند یا خیر. به عنوان مثال، ممکن است سلول‌های سرطانی از نظر تغییرات (جهش) در ژن‌های BRCA یا سایر ژن‌های دخیل در ترمیم DNA آسیب دیده آزمایش شوند. اگر سلول‌ها در یکی از این ژن‌ها تغییراتی داشته باشند، داروهای هدفمند به نام مهارکننده‌های PARP ممکن است برای شما مفید باشند.
آزمایش ژنتیک برای برخی از مردان مبتلا به سرطان پروستات
پزشکان توصیه می‌کنند که برخی از مردان مبتلا به سرطان پروستات، مشاوره و آزمایش ژنتیک را برای بررسی برخی تغییرات ژنی ارثی در نظر بگیرند. این معمولاً شامل مردانی می‌شود که:
- اعضای خانواده‌ای دارند که تغییر ژن ارثی شناخته شده‌ای دارند که بر خطر سرطان پروستات تأثیر می‌گذارد (مانند جهش ژن BRCA یا سندرم لینچ).
- سابقه خانوادگی قوی سرطان پروستات (یا برخی سرطان‌های دیگر) دارند.
- نوع دیگری از سرطان (به ویژه سرطان سینه) داشته‌اند.
- از نژاد یهودی اشکنازی هستند.
- سرطان پروستات دارند که به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است.
- سرطان پروستات با ویژگی‌های پرخطر یا شامل کارسینوم داخل مجرای دارند.
- مشخص شده است که در سلول‌های سرطان پروستات خود تغییر ژنی دارند (مانند تغییر ژن BRCA) که ممکن است به ارث برده باشند.
آزمایش‌های تصویربرداری برای سرطان پروستات
آزمایش‌های تصویربرداری از اشعه ایکس، میدان‌های مغناطیسی، امواج صوتی یا مواد رادیواکتیو برای ایجاد تصاویر از داخل بدن شما استفاده می‌کنند. یک یا چند آزمایش تصویربرداری ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:
- بررسی سرطان در پروستات.
- کمک به پزشک برای دیدن پروستات در طول مراحل خاص (مانند بیوپسی پروستات یا انواع خاصی از درمان قطعی سرطان پروستات).
- بررسی گسترش سرطان پروستات به سایر قسمت‌های بدن.
اینکه به چه آزمایش‌هایی نیاز دارید به شرایط بستگی دارد. به عنوان مثال، بیوپسی پروستات معمولاً با سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) و/یا MRI برای کمک به هدایت بیوپسی انجام می‌شود. اگر مشخص شود که سرطان پروستات دارید، ممکن است برای بررسی احتمال گسترش سرطان به آزمایش‌های تصویربرداری از سایر قسمت‌های بدن نیاز داشته باشید. (مردانی که معاینه دیجیتالی رکتوم (DRE) طبیعی، سطح PSA خون پایین و نمره گلیسون پایینی دارند، ممکن است به هیچ آزمایش دیگری نیاز نداشته باشند زیرا احتمال گسترش سرطان بسیار کم است.)
آزمایش‌های تصویربرداری که اغلب برای بررسی سرطان پروستات استفاده می‌شود عبارتند از:
سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) سرطان پروستات
برای این آزمایش، یک پروب کوچک در حدود عرض یک انگشت روغن کاری شده و در راست روده شما قرار می‌گیرد. پروب امواج صوتی را منتشر می‌کند که وارد پروستات می‌شوند و پژواک ایجاد می‌کنند. پروب پژواک‌ها را دریافت می‌کند و یک کامپیوتر آنها را به یک تصویر سیاه و سفید از پروستات تبدیل می‌کند.
این آزمایش اغلب کمتر از 10 دقیقه طول می‌کشد و معمولا در مطب پزشک یا کلینیک سرپایی انجام می‌شود. هنگام وارد کردن پروب، کمی فشار احساس خواهید کرد، اما معمولاً دردناک نیست. ممکن است قبل از عمل ناحیه بی‌حس شود.
TRUS ممکن است در موقعیت‌های مختلف استفاده شود:
- گاهی اوقات برای بررسی نواحی مشکوک در پروستات در مردانی که نتیجه آزمایش DRE یا پی اس آ پروستات غیرطبیعی دارند استفاده می‌شود (اگرچه می‌تواند برخی از سرطان‌ها را از دست بدهد).
- می‌تواند در طول بیوپسی پروستات برای هدایت سوزن‌ها به نواحی صحیح پروستات استفاده شود.
- می‌تواند برای اندازه‌گیری اندازه پروستات استفاده شود که می‌تواند به تعیین تراکم PSA کمک کند (در آزمایش‌های غربالگری سرطان پروستات توضیح داده شده است).
- می‌تواند به عنوان یک راهنما در طول برخی از اشکال درمان، مانند براکی تراپی (پرتودرمانی داخلی) یا کرایوتراپی استفاده شود.
اشکال جدیدتر TRUS، مانند سونوگرافی داپلر رنگی و میکرو سونوگرافی، ممکن است در برخی موقعیت‌ها حتی مفیدتر باشند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) سرطان پروستات
اسکن‌های MRI با استفاده از امواج رادیویی و آهنرباهای قوی، تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم بدن ایجاد می‌کنند. MRI می‌تواند تصویری بسیار واضح از پروستات و نواحی اطراف آن به پزشکان ارائه دهد. یک ماده حاجب به نام گادولینیوم ممکن است قبل از اسکن به داخل ورید تزریق شود تا جزئیات بهتر دیده شوند.
MRI ممکن است در موقعیت‌های مختلف استفاده شود:
- می‌توان از آن برای کمک به تعیین اینکه آیا یک مرد با آزمایش غربالگری غیرطبیعی یا با علائمی که ممکن است ناشی از سرطان پروستات باشد، باید بیوپسی پروستات انجام دهد، استفاده کرد. (نوع MRI که اغلب برای این کار استفاده می‌شود، که به عنوان MRI چند پارامتری شناخته می‌شود، در زیر توضیح داده شده است.)
- اگر بیوپسی پروستات برنامه ریزی شده باشد، ممکن است یک MRI برای کمک به مکان یابی و هدف قرار دادن مناطقی از پروستات که به احتمال زیاد حاوی سرطان هستند انجام شود. این کار اغلب به عنوان بیوپسی فیوژن MRI/سونوگرافی انجام می‌شود که در زیر توضیح داده شده است.
- MRI را می‌توان در طول بیوپسی پروستات برای کمک به هدایت سوزن‌ها به داخل پروستات استفاده کرد.
- در صورت تشخیص سرطان پروستات ، می‌توان از MRI برای کمک به تعیین وسعت (مرحله) سرطان استفاده کرد. اسکن‌های MRI می‌توانند نشان دهند که آیا سرطان به خارج از پروستات به وزیکول‌های منی یا سایر ساختارهای مجاور گسترش یافته است یا خیر. این می‌تواند در تعیین گزینه‌های درمانی شما بسیار مهم باشد. اما اسکن‌های MRI معمولاً برای سرطان‌های پروستات تازه تشخیص سرطان پروستات داده شده که احتمالاً بر اساس عوامل دیگر به پروستات محدود می‌شوند، مورد نیاز نیستند.
- برای بهبود دقت MRI، ممکن است یک پروب به نام کویل اندورکتال برای اسکن در داخل راست روده شما قرار داده شود. این می‌تواند برای برخی از مردان ناراحت کننده باشد. در صورت نیاز، می‌توان به شما دارو داد تا احساس خواب آلودگی کنید (تسکین).
MRI چند پارامتری (mpMRI) سرطان پروستات
این تکنیک MRI می‌تواند برای کمک به تعریف بهتر مناطق احتمالی سرطان در پروستات و همچنین برای درک اینکه سرطان با چه سرعتی ممکن است رشد کند، استفاده شود. همچنین می‌تواند به نشان دادن اینکه آیا سرطان به خارج از پروستات رشد کرده یا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است، کمک کند.
برای این آزمایش، یک MRI استاندارد برای بررسی آناتومی پروستات انجام می‌شود و سپس حداقل یک نوع دیگر از MRI (مانند تصویربرداری وزنی انتشار [DWI]، MRI با کنتراست دینامیک [DCE] یا MR طیف‌سنجی) برای بررسی پارامترهای دیگر بافت پروستات انجام می‌شود. سپس نتایج اسکن‌های مختلف برای کمک به یافتن مناطق غیرطبیعی مقایسه می‌شوند.
هنگامی که mpMRI برای کمک به تعیین اینکه آیا یک مرد ممکن است سرطان پروستات داشته باشد انجام می‌شود، نتایج معمولاً با استفاده از سیستم گزارش‌دهی و داده‌های تصویربرداری پروستات یا PI-RADS گزارش می‌شوند. در این سیستم، به نواحی غیرطبیعی در پروستات دسته‌ای در مقیاسی از PI-RADS 1 (بسیار بعید است که سرطان بالینی قابل توجهی باشد) تا PI-RADS 5 (بسیار محتمل است که سرطان بالینی قابل توجهی باشد) اختصاص داده می‌شود.
بیوپسی پروستات با هدایت فیوژن MRI/سونوگرافی سرطان پروستات
در این رویکرد، یک مرد چند روز یا چند هفته قبل از بیوپسی برای بررسی نواحی غیرطبیعی در پروستات، MRI انجام می‌دهد. در طول خود بیوپسی، از TRUS برای مشاهده پروستات استفاده می‌شود و از یک برنامه کامپیوتری ویژه برای ترکیب تصاویر MRI و TRUS بر روی صفحه کامپیوتر استفاده می‌شود. این می‌تواند به اطمینان از اینکه پزشک نمونه‌های بیوپسی را از هر ناحیه مشکوکی که در تصاویر دیده می‌شود، می‌گیرد، کمک کند.
اسکن استخوان سرطان پروستات
اگر سرطان پروستات به قسمت‌های دور بدن گسترش یابد، اغلب ابتدا به استخوان‌ها می‌رود. اسکن استخوان می‌تواند به نشان دادن اینکه آیا سرطان به استخوان‌ها رسیده است یا خیر کمک کند.
برای این آزمایش، مقدار کمی از مواد رادیواکتیو سطح پایین به شما تزریق می‌شود که در نواحی آسیب دیده استخوان در سراسر بدن قرار می‌گیرد. یک دوربین مخصوص رادیواکتیویته را تشخیص سرطان پروستات می‌دهد و تصویری از اسکلت شما ایجاد می‌کند.
اسکن استخوان ممکن است سرطان در استخوان را نشان دهد، اگرچه سایر شرایط غیر سرطانی مانند آرتریت گاهی اوقات می‌توانند در اسکن مشابه به نظر برسند. برای اطمینان، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند اشعه ایکس ساده، سی تی اسکن یا ام آر آی، یا حتی بیوپسی استخوان مورد نیاز باشد.
اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) سرطان پروستات
اسکن PET مشابه اسکن استخوان است، زیرا یک ماده کمی رادیواکتیو (که به عنوان ردیاب شناخته می‌شود) به خون تزریق می‌شود که سپس می‌توان آن را با یک دوربین خاص تشخیص سرطان پروستات داد. اما اسکن‌های PET از ردیاب‌های متفاوتی استفاده می‌کنند که عمدتاً در سلول‌های سرطانی جمع می‌شوند.
رایج‌ترین ردیاب برای اسکن‌های PET استاندارد FDG است که نوعی قند است. متأسفانه، این نوع اسکن PET در یافتن سلول‌های سرطان پروستات در بدن چندان مفید نیست. با این حال، انواع جدیدتر ردیاب‌ها اغلب می‌توانند در جستجوی سرطان پروستات مفید باشند.
اسکن PET با استفاده از ردیاب‌های جدیدتر
ردیاب‌های جدیدتری که در تشخیص سرطان پروستات بهتر هستند عبارتند از:
- Fluciclovine F18
- Sodium fluoride F18
- Choline C11
اسکن‌های PSMA PET سرطان پروستات
سایر ردیاب‌های جدیدتر به آنتی ژن غشایی اختصاصی پروستات (PSMA)، پروتئینی که اغلب در مقادیر زیادی روی سلول‌های سرطان پروستات یافت می‌شود، متصل می‌شوند. این ردیاب‌ها عبارتند از:
- Ga 68 PSMA-11 (همچنین به عنوان Ga 68 gozetotide، Locametz و Illuccix شناخته می‌شود)
- 18F-DCFPyl (همچنین به عنوان piflufolastat F 18 یا Pylarify شناخته می‌شود)
- 18F-rhPSMA-7.3 (همچنین به عنوان flotufolastat F 18 یا Posluma شناخته می‌شود)
این انواع جدیدتر اسکن PET اغلب در صورتی استفاده می‌شوند که مشخص نباشد که آیا (یا دقیقاً کجا) سرطان پروستات گسترش یافته است یا خیر. به عنوان مثال، اگر نتایج اسکن استخوان واضح نباشد، یا اگر یک مرد پس از درمان سطح پی اس آ پروستات بالا داشته باشد اما مشخص نباشد که سرطان در کجای بدن است، ممکن است یکی از این آزمایش‌ها انجام شود. اسکن‌های PSMA PET همچنین می‌توانند برای کمک به تعیین اینکه آیا سرطان را می‌توان با یک رادیودارویی که PSMA را هدف قرار می‌دهد درمان کرد یا خیر، استفاده شوند.
تصاویر حاصل از اسکن PET به اندازه تصاویر MRI یا سی تی اسکن دقیق نیستند، اما اغلب می‌توانند نواحی سرطانی را در هر نقطه از بدن نشان دهند. برخی از دستگاه‌ها می‌توانند به طور همزمان یک اسکن PET و یا یک MRI (PET-MRI) یا یک سی تی اسکن (PET-CT) انجام دهند که می‌تواند جزئیات بیشتری در مورد مناطقی که در اسکن PET نشان داده می‌شوند ارائه دهد.
پزشکان هنوز در حال یادگیری در مورد بهترین راه‌ها برای استفاده از این انواع جدیدتر اسکن PET هستند و برخی از آنها ممکن است هنوز در همه مراکز تصویربرداری در دسترس نباشند.
توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) سرطان پروستات
سی تی اسکن از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از بدن شما استفاده می‌کند. اگر سرطان بر اساس یافته‌های دیگر (نتیجه DRE، سطح PSA و نمره گلیسون) احتمالاً به پروستات محدود شود، این آزمایش اغلب برای سرطان پروستات تازه تشخیص سرطان پروستات داده شده مورد نیاز نیست. با این حال، گاهی اوقات می‌تواند به تشخیص سرطان پروستات اینکه آیا سرطان پروستات به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است یا خیر کمک کند. اگر سرطان پروستات شما پس از درمان عود کرده باشد، سی تی اسکن اغلب می‌تواند بگوید که آیا به سایر اندام‌ها یا ساختارهای لگن شما در حال رشد است یا خیر.
سی تی اسکن برای بررسی خود غده پروستات به اندازه تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مفید نیست.
بیوپسی غدد لنفاوی سرطان پروستات
در بیوپسی غدد لنفاوی، که به عنوان تشریح غدد لنفاوی یا لنfadenectomy نیز شناخته می‌شود، یک یا چند غدد لنفاوی برای بررسی اینکه آیا سلول‌های سرطانی دارند یا خیر برداشته می‌شوند. این کار برای سرطان پروستات خیلی انجام نمی
لطفا اگر بخش دیگری از متن وجود دارد که می‌خواهید ترجمه شود، آن را برای من ارسال کنید.
شود، اما ممکن است برای فهمیدن اینکه آیا سرطان از پروستات به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است یا خیر، استفاده شود.
برداشتن غدد لنفاوی در حین جراحی برای درمان سرطان پروستات
اگر جراحی برای درمان سرطان پروستات انجام شود و بیش از یک احتمال بسیار کم وجود داشته باشد که سرطان ممکن است گسترش یافته باشد (بر اساس عواملی مانند سطح بالای پی اس آ پروستات خون یا نمره بالای گلیسون از بیوپسی)، جراح ممکن است غدد لنفاوی را در لگن در طول عمل برای برداشتن پروستات خارج کند .
سپس غدد لنفاوی و پروستات برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شوند. نتایج آزمایشگاه معمولاً چند روز پس از جراحی در دسترس است.
بیوپسی غدد لنفاوی به عنوان یک روش جداگانه برای سرطان پروستات
بیوپسی غدد لنفاوی به ندرت به عنوان یک روش جداگانه انجام می‌شود. گاهی اوقات زمانی استفاده می‌شود که پروستاتکتومی رادیکال برنامه ریزی نشده باشد (مانند برخی از مردانی که درمان با پرتودرمانی را انتخاب می‌کنند)، اما زمانی که دانستن اینکه آیا غدد لنفاوی حاوی سرطان هستند هنوز مهم است.
در اغلب موارد، این کار به عنوان بیوپسی سوزنی انجام می‌شود. برای انجام این کار، پزشک از یک آزمایش تصویربرداری (مانند MRI یا سی تی اسکن) برای هدایت یک سوزن بلند و توخالی از طریق پوست در قسمت پایین شکم و به داخل یک غده لنفاوی بزرگ شده استفاده می‌کند. قبل از وارد کردن سوزن، پوست با بی حسی موضعی بی حس می‌شود. سپس نمونه برداشته شده توسط سوزن به آزمایشگاه ارسال می‌شود و از نظر سلول‌های سرطانی بررسی می‌شود.
سوالات متداول
تشخیص سرطان پروستات معمولاً با ترکیبی از آزمایش‌های غربالگری، معاینه فیزیکی و در نهایت بیوپسی پروستات انجام می‌شود. آزمایش‌های غربالگری شامل آزمایش خون PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) و معاینه دیجیتالی مقعدی (DRE) هستند. اگر این آزمایش‌ها نتایج غیرطبیعی نشان دهند، ممکن است بیوپسی پروستات برای تأیید تشخیص انجام شود.
PSA پروتئینی است که توسط غده پروستات تولید می‌شود. سطح PSA در خون می‌تواند در صورت وجود سرطان پروستات افزایش یابد. با این حال، سطح PSA بالا همیشه به معنای سرطان نیست و عوامل دیگری نیز می‌توانند بر آن تأثیر بگذارند. پزشک شما سطح PSA شما را تفسیر کرده و در صورت لزوم آزمایش‌های بیشتری را توصیه می‌کند.
بیوپسی پروستات روشی است که در آن نمونه‌های کوچکی از بافت پروستات برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا وجود سلول‌های سرطانی تأیید شود. این روش معمولاً با استفاده از سوزن‌های نازک و با هدایت سونوگرافی یا MRI انجام می‌شود.
بله، آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) و MRI می‌توانند به تشخیص سرطان پروستات کمک کنند. TRUS اغلب در طول بیوپسی برای هدایت سوزن‌ها استفاده می‌شود، در حالی که MRI می‌تواند به شناسایی مناطق مشکوک در پروستات و تعیین میزان گسترش سرطان کمک کند.
اگر سرطان پروستات تشخیص داده شود، ممکن است آزمایش‌های دیگری برای تعیین مرحله (میزان) سرطان و بررسی گسترش آن به سایر قسمت‌های بدن انجام شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل اسکن استخوان، سی تی اسکن، MRI یا PET اسکن با ردیاب‌های جدیدتر باشد.
در برخی موارد، ممکن است آزمایش ژنتیک برای بررسی تغییرات ژنی ارثی که خطر سرطان پروستات را افزایش می‌دهند، توصیه شود. این معمولاً شامل مردانی می‌شود که سابقه خانوادگی قوی سرطان پروستات یا سایر سرطان‌های خاص دارند، یا سرطان پروستات پیشرفته دارند.
